Moet je nou echt persé een klimaatactivist worden?
De klimaatcrisis volgens een activist, en Beethoven
Read English version here
Toen de eerste noten werden gespeeld, in een ruimte waar de grote groep mensen eigenlijk maar net in paste, greep het me ineens naar de keel. Hier stonden we dan. Tussen jassen en tassen en cello koffers en schoolstoelen, de meeste aanwezigen volstrekt onbekenden voor elkaar. Hier stonden we dan, een geïmproviseerd orkest en een bijeengeraapte groep mensen die zich had aangemeld ter support van de orkestleden, mochten dingen tijdens het optreden uit de hand lopen. Hier stond ik dan, te luisteren naar een repetitie van een stuk dat meer dan twee eeuwen geleden gecomponeerd was. Ineens overspoelde het complete absurdisme van het moment me. Wat we hier stonden te doen. Waarom we het stonden te doen. Dat we het überhaupt moesten doen. Ik dacht aan de componist van het stuk. Zijn leven. De tijd waarin hij leefde. Hoe hij toch nooit zou kunnen hebben voorzien dat zijn symfonie meer dan twee eeuwen later zou worden ingezet voor dit doel.
Of toch wel?
De beste man leefde in een tijd waarin muziek alleen kon worden geluisterd als het live was. Een tijd waarin vervoer per koets, boot of paard was. Een tijd waar kleding op maat werd gemaakt, thuis werd genaaid of tweedehands werd gekocht of geruild. Een tijd waarin het doel van landbouw voornamelijk was voldoende voedsel te produceren voor eigen gebruik of het gebruik van de gemeenschap – van commerciële doeleinden was nog zelden spraak. Een tijd waarin olie vooral bekend was van olielampen en als smeermiddel. Waar bedrijven die producten leverden die na een beperkte tijd kapot gingen, konden rekenen op boze consumenten.
Maar het was ook een tijd waarin alles begon te veranderen. Midden in het leven van de componist werden de eerste stappen van de industriële revolutie gezet. Stoommachines waren al in gebruik, en twee jaar voor zijn dood zou de eerste stoomtrein voor passagiers vertrekken. Kolonialisme nam tijdens zijn leven in rap tempo toe en bracht zowel een stijging van import en export als de eerste aandelenbeurzen met zich mee. Groei was ook tijdens het leven van de componist al een magisch woord waaronder alles verantwoord en geaccepteerd kon worden. Groei van het Rijk, groei van het aanbod van producten die men kon kopen en groei van de winst. Het zou nog ruim een eeuw duren voordat overheden deze manier van doen zouden opgeven.
Daarbij was de symfonie waar ik nu naar luisterde – volgens de componist zelf zijn beste werk – vermoedelijk geschreven als verzet tegen Napoleon. Als verzet tegen de zoveelste oorlog voortgebracht door de megalomanie van één man. Ook niet bepaald een probleem waar de wereld inmiddels van genezen is.
Had Beethoven het dan ergens misschien toch wel kunnen zien aankomen?
LATEST COMMENTS